Wszystkie czynności, które wykonujemy przy pomocy dłoni, określane są jako motoryka mała. Wraz z motoryką dużą, czyli ruchami całego ciała, rozwijają się już od wieku niemowlęcego. Największy rozwój motoryki małej i dużej przypada na okres przedszkolny. Wtedy też rodzice mają szansę dostrzec, że motoryka mała u ich dziecka nie rozwija się prawidłowo. Nad sprawnością dłoni dziecka możemy ćwiczyć nie tylko w gabinecie specjalisty, ale także w domowym zaciszu. Jakie ćwiczenia na motorykę małą możemy wykonywać z dziećmi w domu?

Rozwój ruchowy dziecka – jak rozwija się motoryka mała?

W pierwszej kolejności rozwija się motoryka duża. Jej prawidłowy rozwój jest bardzo ważny – tylko dzięki dobrze ukształtowanemu układowi kostno-stawowemu, mięśniowemu oraz nerwowemu możliwe jest prawidłowe rozwinięcie się motoryki małej. Pierwsze w miarę precyzyjne ruchu dłońmi i palcami obserwujemy u dzieci między drugim a trzecim rokiem życia. Wtedy dziecko wykonuje z pomocą dorosłej osoby czynności samoobsługowe.

U dziecka w wieku przedszkolnym kształtuje się koordynacja wzrokowo-ruchowa, która jest niezwykle istotna dla małej motoryki. Dzięki niej doskonalą się precyzyjne ruchy dłoni, a poprawiająca się równowaga całego ciała usprawnia nie tylko motorykę dużą, ale także motorykę małą. Dziecko coraz lepiej radzi sobie z wykonywaniem kilku czynności na raz, chociaż w zakresie motoryki małej przychodzi mu to znacznie trudniej. Dzieci w wieku przedszkolnym mają jeszcze problemy z wiązaniem sznurówek czy plecenia warkoczy.

Dzieci w wieku wczesnoszkolnym nadal kształtują swoje umiejętności ruchowe, by w wieku lat 12 osiągnąć w tym zakresie dojrzałość.

Najczęściej występujące zaburzenia motoryki małej

Rodzice przedszkolaków powinni bacznie obserwować rozwój motoryki małej u swoich dzieci. Jeśli mamy wątpliwości, czy nasz maluch rozwija się prawidłowo, warto poprosić o konsultację pedagoga w przedszkolu. Do najczęściej występujących zaburzeń motoryki małej zaliczamy:

  • małą precyzję ruchów – najczęściej związana jest ona ze zbyt słabym lub zbyt dużym napięciem mięśniowym
  • brak koordynacji ruchu palców, całych dłoni i ramion
  • opóźniony rozwój umiejętności posługiwania się przedmiotami codziennego użytku – szczoteczką do zębów, sztućcami
  • zaburzenia koordynacji wzrokowo-ruchowej – w konsekwencji dziecko ma trudności w rysowaniu i wykonywaniu innych prac plastycznych
  • niedostosowywanie prędkości ruchów do wykonywanych zadaniach – dziecko może wykonywać pewne czynności zbyt szybko lub zbyt wolno

Zaburzenia motoryki małej często objawiają się także niechęcią do zajęć plastycznych. Dlatego podczas terapii ręki trzeba zadbać, by zajęcia były urozmaicone i dostosowywane do zainteresowań dziecka. W ćwiczeniach nie należy dziecka wyręczać, ale wskazane jest, by rodzice przynajmniej część prac wykonywali razem. Pokażmy dziecku, że malowanie, rysowanie, wyklejanie czy wycinanie jest ciekawym zajęciem, równie interesującym co oglądanie bajek. Pamiętajmy, że dzieci chętnie naśladują swoich rodziców, dlatego pokażmy naszym pociechom, jaka zabawa jest najlepsza.

Ćwiczenia motoryki małej – jak ćwiczyć z dzieckiem w domu?

Nie zawsze zdajemy sobie sprawę, że podczas popularnych zabaw i zajęć, dziecko ćwiczy bardzo przydatne umiejętności. Praktycznie wszystkie zajęcia plastyczne i techniczne usprawniają dłonie dziecka, uczą dokładności, jednocześnie ćwicząc takie cechy jak cierpliwość i wytrwałość. Aby ćwiczenia przynosiły odpowiednie rezultaty, powinniśmy zadbać, by zajęcia te były różnorodne i urozmaicone.

Obecnie rodzice mogą sięgać po najróżniejsze „pomoce naukowe” – wspomagajmy się kolorowankami, naklejankami czy wycinankami. Również w internecie znajdziemy wiele gotowych szablonów, które z powodzeniem możemy wykorzystać podczas zabawy z dzieckiem.

Przede wszystkim warto z dzieckiem:

  • lepić figurki z plasteliny
  • malować gotowe kontury - malowanki
  • ćwiczyć rysowanie, a później pisanie po liniach przerywanych
  • wycinać wzory
  • ćwiczyć palce za pomocą wyklejanek – doskonale sprawdzają się wyklejanki z bibuły
  • rysować linie i duże kształty na dużych kartkach, np. na papierze pakowym

W ćwiczeniu motoryki małej bardzo pomaga także układanie klocków, szczególnie klocków konstrukcyjnych, a także puzzli. Ćwicząc z dzieckiem motorykę małą, nie możemy zapominać o motoryce dużej – aktywność fizyczna przekłada się pozytywnie na każdy aspekt rozwoju dziecka, również na prawidłowy rozwój motoryki małej.